جوادخان قاجار آخرين مرزبان ايران در گنجه

موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن

محمد بهمنی قاجار

در آغاز سلطنت قاجاريه منطقه قفقاز همچنان مورد توجه روس‌ها بود و آقامحمدخان قاجار مؤسس اين دودمان در راستاي يكپارچگي حدود تاريخي ايران نمي‌خواست در جهت تثبيت قدرت و نفوذ ديرينه ايران در منطقه قفقاز بي‌تفاوت باشد خصوصاً اينكه حاكم گرجستان علم طغيان برافراشته و پسران او، شهر گنجه را كه محل سكني ايل قاجار و از متعلقات قديمي ايران بود مورد تجاوز و حمله قرار داده بودند و از طرفي ابراهيم خليل‌خان جوانشير نيز سر به ياغي‌گري برداشته بود و تحريكات روس‌ها نيز همچنان پابرجا بود. اين مشكلات همگي موجب آن شد كه لشگريان ايران به فرماندهي آقامحمدخان قاجار در شوال سال 1209 هجري قمري برابر با ماه مه 1795 با همراهي و استقبال جوادخان گنجه‌اي حاكم گنجه به گرجستان رهسپار شده و تفليس مركز گرجستان را فتح نمايند. ولي اين پايان ماجرا نبود و رقابت روس‌ها با ايران در جهت نفوذ در قفقاز پس از كشته شدن آقامحمدخان قاجار و در دوره پادشاهي فتحعلي‌شاه نيز ادامه پيدا كرد، روس‌ها كه گرجستان را از سال 1800 ميلادي به زير سلطه خود آورده بودند، درصدد نفوذ بيشتر در قفقاز بودند و فتحعلي‌شاه نيز خواهان بازپس‌گيري گرجستان از آنها بود. جنگ سرد بين روس و ايران در مورد قفقاز با حمله سيسيانوف فرمانده روسي كه تفليس را مركز ستاد عمليات خود كرده بود به منطقه گنجه و كشته شدن جوادخان گنجه‌اي تبديل به جنگي ده ساله شد، جنگي كه اولين مرحله آن با حمله به حاكم‌نشين گنجه آغاز شد و در اين جنگ فرمانرواي موروثي گنجه بدون توجه به موقعيت محلي خود، جان خود را در راه دفاع از وطن آبا و اجدادي خود كه پدرانش 300 سال همواره براي آن جنگيده بودند، فدا كرد، و پس از پايان جنگ دوم فرزندان او و همسرش نيز به دستور عباس‌ميرزا نايب‌السلطنه به ايران آمدند.

دانلود متن کامل مقاله