همانطور که در عنوان و شکل‌گیری فرقه دمکرات برای تجزیه آذربایجان در صفحات پیشین، اهم دلایل (هفت دلیل) طبق بررسی اسناد و منابع ذکر شد و با توجه به منابع دیگری که مطرح شد، اینک که به کل موضوع می‌نگریم، چنین به نظر می‌آید: هدف شوروی در شکل‌گیری فرقه دمکرات جز، تجزیه آذربایجان ایران و الحاق آن به اتحاد جماهیر …

وظیفه اصلی این اردوگاه‌ها به کارگیری زندانیان در زمینه فعالیت‌هایی چون استخراج معادن، ساخت جاده و راه‌آهن، کشاورزی و … بود که در جمهوری مختلف آسیای میانه قرار داشتند. گرچه هوای گرم و سوزان این مناطق، زندانیان را بسیار می‌آزرد و تعداد زیادی هم در این اردوگاه‌ها تلف شدند، ‌اما در مقایسه با اردوگاه‌های سیبری وضع به نسبت بهتری داشتند.

منابعی که تاکنون فرقه دمکرات آذربایجان را در سال­های ۱۳۲۴-۱۳۲۵ را از زوایا و دیدگاه‌های مختلف، نقد و بررسی کرده‌اند در چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شوند: نظریه مورد علاقه‌ لیبرال‌های ایرانی متمایل به غرب به طرفداران حکومت پهلوی و همچنین پاره‌ای از نویسندگان غربی. براساس این نظریه، کل ماجرای آذربایجان صرفاً ساخته و پرداخته‌ دخالت شوروی و فاقد هرگونه ریشه‌ تاریخی …