موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن
همزمان با اشغال کشور توسط بیگانه و فعال شدن اشرار، قاضی محمد نیز تحرکاتی شروع و با سران اشرار مناطق مختلف تماسهایی برقرار می‌کند، که تظاهر می‌شده در صدد آرام کردن آنهاست و با طرفداری طیفی از حاکمیت منابع مالی نیز در اختیارش قرار می‌گیرد. در اثر فعالیت‌های او عملکرد واقعی گروههای فعال در مهاباد از دولتمردان مرکز مخفی و با حضور بیگانگان، حزب کومله نیز تشکیل می‌یابد. تدریجاً طرفداری او از سران اشرار آشکارتر و با اخذ عفو محمد رشید بانه و همدستانش مورد اعتراض مردم سقز قرار می‌گیرد. اوایل سال ۱۳۲۴ با تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی نیات مشترک او، اشرار و دیگر علنی می‌شود. وزارت جنگ در گزارشی می‌نویسد: “قونسول رضائیه در معیت شریف‌اف و یک نفر افسر دیگر وارد مهاباد شد. انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی را در منزل قاضی‌محمد افتتاح و از ده نفر هیئت مدیره و صد و یک نفر موسسین اسم‌نویسی گردید، ولی پرچم ایران و تمثال… شاهنشاهی زیب مجلس نبوده و عکس صلاح‌الدین ایوبی را نصب نموده بودند و اشعار مهیجی هم در مورد استقلال کردستان به‌وسیله چند نفر خوانده شد(۴۴۵۳مورخ۱۱/۲/۲۴). پس از تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان در آبان‌ماه ۱۳۲۴ حزب دموکرات کردستان با تغییر نام حزب کومله بر مبنای تحولات آذربایجان تأسیس می‌شود. در دوم بهمن ۲۴ در یک گردهمایی با حضور سران عشایر و اعضای حزب دموکرات و ملامصطفی بارزانی به همراه افسران مسلح روسی قاضی‌محمد تأسیس دولت خود را اعلام کرد. اشرار شناخته‌شده از اعضای ارشد این دولت بودند.[۱] قاضی محمد در مصاحبه‌ای پس از اعلام مرامنامه حزب دموکرات کردستان، صحبت از خودمختاری چهار سال گذشته مهاباد [پس از اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰] کرده، می‌گوید: موقعی‌که خواستیم خودمختاری را در کردستان عملی کنیم انتخاباتی نمودیم و از نواحی کردستان نمایندگانی به مهاباد آمدند. نمایندگان مذکور هیئتی را برای اداره امور کردستان انتخاب نمودند که این هیئت به نام هیئت‌رئیسه ملی مرسوم گردید. فعلاً این هیئت که ریاست آن با خود این‌جانب است امور را اداره می‌کند.
– [۱]برای مثال: حاج بابا شیخ دستیا رمحمد رشید بانه از اشرار مشهور مناطق بانه و سقز نخست وزیر و عمر شریفی با سابقه دستیاری سیمیتقو و سر دسته اشرار صومای برادوست ارومیه در این دوران از اعضای ارشد دولت قاضی می شوند
