جوادخان قاجار آخرین مرزبان ایران در گنجه

موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن

محمد بهمنی قاجار

در آغاز سلطنت قاجاریه منطقه قفقاز همچنان مورد توجه روس‌ها بود و آقامحمدخان قاجار مؤسس این دودمان در راستای یکپارچگی حدود تاریخی ایران نمی‌خواست در جهت تثبیت قدرت و نفوذ دیرینه ایران در منطقه قفقاز بی‌تفاوت باشد خصوصاً اینکه حاکم گرجستان علم طغیان برافراشته و پسران او، شهر گنجه را که محل سکنی ایل قاجار و از متعلقات قدیمی ایران بود مورد تجاوز و حمله قرار داده بودند و از طرفی ابراهیم خلیل‌خان جوانشیر نیز سر به یاغی‌گری برداشته بود و تحریکات روس‌ها نیز همچنان پابرجا بود. این مشکلات همگی موجب آن شد که لشگریان ایران به فرماندهی آقامحمدخان قاجار در شوال سال ۱۲۰۹ هجری قمری برابر با ماه مه ۱۷۹۵ با همراهی و استقبال جوادخان گنجه‌ای حاکم گنجه به گرجستان رهسپار شده و تفلیس مرکز گرجستان را فتح نمایند. ولی این پایان ماجرا نبود و رقابت روس‌ها با ایران در جهت نفوذ در قفقاز پس از کشته شدن آقامحمدخان قاجار و در دوره پادشاهی فتحعلی‌شاه نیز ادامه پیدا کرد، روس‌ها که گرجستان را از سال ۱۸۰۰ میلادی به زیر سلطه خود آورده بودند، درصدد نفوذ بیشتر در قفقاز بودند و فتحعلی‌شاه نیز خواهان بازپس‌گیری گرجستان از آنها بود. جنگ سرد بین روس و ایران در مورد قفقاز با حمله سیسیانوف فرمانده روسی که تفلیس را مرکز ستاد عملیات خود کرده بود به منطقه گنجه و کشته شدن جوادخان گنجه‌ای تبدیل به جنگی ده ساله شد، جنگی که اولین مرحله آن با حمله به حاکم‌نشین گنجه آغاز شد و در این جنگ فرمانروای موروثی گنجه بدون توجه به موقعیت محلی خود، جان خود را در راه دفاع از وطن آبا و اجدادی خود که پدرانش ۳۰۰ سال همواره برای آن جنگیده بودند، فدا کرد، و پس از پایان جنگ دوم فرزندان او و همسرش نیز به دستور عباس‌میرزا نایب‌السلطنه به ایران آمدند.

دانلود متن کامل مقاله