مجموعه مقالات همایش ملی نهضت مشروطه در آذربایجان

توضیحات

نهضت مشروطیت در حیات سیاسی و اجتماعی مردم ایران نقطه‌ی عطف محسوب می شود. آنچه موجب بروز این جنبش ملی شد دو چالش اصلی استبداد خودکامه داخلی و استعمار همه‌جانبه خارجی بود که حیات اجتماعی و هویت ملی را با خطر نابودی مواجه ساخته بود. در این عرصه موقعیت استراتژیک آذربایجان موجب شد رجال و نخبگان این خطّه نقش مهمی در این رویداد ملی برعهده داشته‌باشند.
به‌رغم گذشت بیش از یک قرن از جنبش مشروطه و با وجود در دسترس بودن اسناد و مدارک فراوان پژوهش‌های شایسته‌ای انجام نگرفته است. آثاری که نویسندگان دوره مشروطه همانند احمد کسروی، دکتر ملک‌زاده… نگاشته‌اند هنوز هم مهمترین منابع محسوب می‌شوند. در سال‌های اخیر با فراهم آمدن امکان استفاده از آرشیوهای اسناد تاریخی، محققان و پژوهشگران جوان توجه شایسته‌ای به این عرصه کرده‌اند.
مؤسسه تاریخ و دیارکهن براساس وظایف تعریف‌شده خود و فعالیت در حوزه‌های مغفول‌مانده فرهنگی و تاریخی در سال‌های گذشته به میزان توان خود کوشش‌هایی در این حوزه انجام داده است. از جمله این فعالیت‌ها می توان به نشست علمی تخصصی «بزرگداشت یکصدمین سالگرد درگذشت ستارخان سردار ملی مشروطیت ایران» که در آبان ۱۳۹۳ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی برگزار شد؛و همچنین همایش ملی «مشروطیت آذربایجان از کهن شهر مراغه تا دارالسلطنه تبریز» اشاره کرد که در مرداد‌ماه سال ۱۳۹۴ در تهران و تبریز با مشارکت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان آذربایجان شرقی و بنیاد شکوهی، مؤسسه مهد آزادی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار گردید. ماحاصل این همایش دو جلد مجموعه مقالات با چهل عنوان مقاله علمی بود که همزمان با برگزاری همایش منتشر گردید.
این مؤسسه در ادامه فعالیت‌های علمی خود به منظور گسترش تحقیقات و پژوهش‌های اسنادی و توجه محققان به موضوعات مغفول تاریخ مشروطیت، در سال ۱۳۹۶به مناسبت یکصد و دهمین سالگرد جنبش مشروطه در آذربایجان در همایشی ملی با مشارکت مراکز علمی – که قصد داشتند نقش تاریخی و سرنوشت ساز آذربایجان را بر اساس اسناد مورد بازخوانی قرار دهند- مشارکت نمود. آنچه در این مجموعه مقالات آمده مقالات برگزیده «همایش ملی بزرگداشت یکصدو دهمین سالگرد جنبش مشروطه در آذربایجان» است.
بدیهی است برگزاری چنین برنامه‌های علمی بدون مشارکت اساتید محترم، محققان و دانشجویان گرامی مقدور نمی‌بود. از این رو از عزیزانی که با مشارکت علمی خود ما را در برپایی باشکوه این همایش یاری کردند تقدیر و تشکر می‌‌شود. زحمات دبیر محترم علمی و کمیته علمی همایش جناب آقای دکتر علی ططری مدیر وقت مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی و همکاران محترم کمیته علمی و همه عزیزانی که در برگزاری این مراسم نقش‌آفرین بودند، شایسته قدردانی است.

دکتر رحیم نیکخت
مدیر مؤسسه تاریخ و فرهنگ دیار کهن