موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن
توضیحات
موقعیت ژئوپلیتیک و استراتژیک ایران موجب توجه قدرتهای استعمارگر به آن شده است. رقابت روسیه تزاری و انگلستان در ایران دوره قاجار به تقسیم کشورمان بین آنها در قرارداد ۱۹۰۷ و ۱۹۱۵ میلادی منجر شد. بااین‌حال با شروع جنگ جهانی اول و اعلان بی‌طرفی ایران، کشور به اشغال قوای بیگانه درآمد. این حادثه در جنگ جهانی دوم هم روی داد. جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن در تاریخ معاصر ایران موضوع بررسی‌ها و گفتگوهای متعددی بوده است. در این بررسی‌ها موضوع و موقعیت آذربایجان از اهمیت ویژهای برخوردار بوده که ابعاد آن از مسائل داخلی فراتر رفته و جنبهی جهانی به خود گرفته است، اشغال ایران توسط متفقین و تغییرِ پادشاه وقت تمام ماجرای جنگ جهانی دوم نبود. امتناع ارتش سرخ از خروج از مناطق اشغالی، زمینه‌ساز حوادث مهم‌تری شد که در تاریخ معاصر ایران «غائله آذربایجان و کردستان» نام‌گرفته است. پیدایش این بحران ارتباط مستقیمی با منافع و خواسته‌های استالین در ایران داشت که مهم‌ترین آن کسب امتیاز نفت شمال بود. تا جایی که برخی از محققان، «بحران آذربایجان» را نقطه شروع جنگ سرد دانستهاند. ظهور فرقه دموکرات و سپس سقوط آن تبعات مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی داشت که علیرغم اهمیت آن، تاکنون بیشتر ابعاد جهانی آن موردبررسی قرارگرفته است.
آذرماه ۱۳۹۴ هفتادمین سالگرد آغاز این بحران، فرصتی مناسب بود، تا به بهانه آن پیامدها جنگ جهانی دوم در آذربایجان موردبررسی علمی قرار گیرد. ازاین‌رو «مؤسسه تاریخ و فرهنگ دیار کهن» در ادامه فعالیت‌های علمی خود «همایش ملی جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن در آذربایجان» را با همکاری و مشارکت مؤسسات فرهنگی و پژوهشی برگزار نمود. برگزاری این همایشِ ملی با هدف تبیین ابعاد پیامدهای اشغال آذربایجان و توجه پژوهشگران به زوایای نامشهود آن، و همچنین نقد علمیِ ادعاها صورت گرفت. از سوی دیگر این موضوع از منظر تجربیات تاریخی هم دارای اهمیت بسیاری است.
همایش با استقبال شایستهی اعضای علمی دانشگاهها و محققان مواجه گردید و علیرغم زمان اندک دریافت چکیده مقالات، بیش از پنجاه چکیده مقاله علمی به دبیرخانه همایش ارسال گردید. در مهلت مقرر چهل عنوان اصل مقاله هم به دبیرخانه همایش واصل شد که پس از بررسی در کمیته علمی همایش ۱۶ عنوان مقاله جهت انتشار در مجموعه مقالات همایش در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است نویسندگان این مجموعه اغلب از دانشوران و اساتید دانشگاهیان شهرهای مختلف آذربایجان هستند. ضمن اینکه محققانی از سایر نواحی ایران هم در همایش مشارکت علمی داشته‌اند.
برگزاری همایش ملی جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن در آذربایجان بدون همراهی و مشارکت مراکز دانشگاهی و فرهنگی مقدور نبود. از این رو همراهی پژوهشکده سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، به مدیریت دانشور گرامی دکتر غلامرضا عزیزی، موسسه مهدآزادی محترم به مدیریت جناب مهندس سید مسعود پیمان روزنامهنگار پیشکسوت، که مشارکت و نقش ارزندهای در برگزاری همایش داشتند، ارزشمند و قابل تقدیر است. این مؤسسه از همراهی اساتید محترم، محققان و دانشوران گرامی که فراخوان همایش را اجابت کردند مراتب تقدیر و تشکر خود را اعلام میکند.
دکتر رحیم نیکبخت
مدیر مؤسسه تاریخ و فرهنگ دیار کهن
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.