موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن
یار دیرین انقلاب اسلامی مبارز گمنام حجتالاسلام محمدحسین انزابی چهرگانی
حسین صدیقی محقق و نویسنده تاریخ انقلاب اسلامی
محمدحسین انزابی چهرگانی فرزند آیتالله حاج شیخ مرتضی چهرگانی در سال 1299ش در تبریز به دنیا آمد. ایشان تحصیلات خود را تا اخذ دیپلم در تبریز طی نمود سپس برای کسب علوم اسلامی راهی شهر قم شد. پس از مراجعت به تبریز به وعظ و خطابه و تبلیغ پرداخت.
همزمان با آغاز نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی و اوجگیری مبارزات مردمی، در سال 1342 به اتهام اقدام علیه امنیت کشور در ارتباط با تحریک مردم به عدم شرکت در انتخابات بازداشت و روانه زندان گردید. گزارش ساواک در خصوص ایشان چنین است: «مشارالیه در مجالس مذهبی و بالای منابر سخنان تحریکآمیز ایراد و اعلامیههایی علیه برنامه‌های دولت صادر کرده و اقداماتی برخلاف مصالحی به عمل آورده و با وجود آنکه از طریق ساواک آذربایجان به نحو مقتضی به مشارالیه تذکر داده شده معذلک از روش خود منصرف نشده است».[1] ایشان که مورد اعتماد حضرت امام بود از طرف ایشان به تصدی اموری از قبیل اخذ وجوهات و عقود و امور حسبیه برگزیده شدند:
متن حکم امام خمینی به ایشان چنین است: «جناب مستطاب حجتالاسلام آقاى حاج ميرزا محمدحسين انزابى ـ دامت بركاته ـ از طرف اين اینجانب مجازند در تصدى امور حسبيّه و اخذ وجوه شرعيه و صرف آن در محل، و در مورد سهم مبارك امام عليهالسلام مجازند نصف آن را در محلْ صرف در مصارف لازمه و ترويج شريعت مقدسه نمايند و نصف ديگر را جهت صرف در حوزههاى مقدسه علميه نزد اينجانب ارسال نمايند».[2]
آیتالله انزابی در راستای مبارز‌ه با رژیم پهلوی ارتباطی مستحکم با آیتالله میلانی، آیتالله قاضی طباطبایی، آیتالله مدنی و دیگر مبارز‌ان برقرار کرد و همین امر موجب دستگیری و بازداشت مکرر ایشان گردید. در جریان قیام 15خرداد1342 که منجر به تبعید امام خمینی شد آقای انزابی در تلگرافی ورود حضرت امام به نجف را تبریک گفته و حضرت امام در پاسخ ایشان مرقوم نمودند:
«خدمت جناب مستطاب، ثقةالاسلام، خطيب محترم، آقاى آقا شيخ محمدحسين انزابى ـ دامت افاضاته
به عرض مىرساند، تلگراف جنابعالى كه حاوىِ تبريكِ ورود حقير به عتبات عاليات بود، موجب تشكر گرديد؛ و چون احتمال داده مىشد كه جواب تلگرافى را نرسانند، مبادرت به جواب كتبى شد. از خداى تعالى موفقيت آن جناب و عموم مروّجين شريعت مقدسه را در اعلاى كلمه طيبة اسلام خواستار و ملتمس دعا هستم».[3]
آیتالله انزابی در جریان انقلاب اسلامی نقش فعالی در هدایت حرکت مردم غیور آذربایجان داشت و با پیروزی انقلاب اسلامی این پیروزی عظیم را به امام خمینی تبریک گفت. حضرت امام خمینی به پیام وی چنین پاسخ فرستادند:
«جناب مستطاب ثقةالاسلام آقاى انزابى ـ دامت افاضاته
مرقوم محترم كه حاكى از صحت مزاج شريف و حاوى تفقد از اينجانب بود واصل و موجب تشكر گرديد. اميد است ان شاء اللَّه تعالى با حفظ وحدت و اتحاد كلمه موفقيتهاى بيشترى نصيب مسلمانان گردد. از خداى تعالى ادامه توفيقات آن جناب را خواستارم».[4]
آقای انزابی چند دوره از طرف مردم تبریز به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب گردید.
[1] . یاران امام به روایت اسناد ساواک، پیشین، ص 123.
[3] . همان، ج2، ص1.
[4] همان، ج6، ص136.
