موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن
ایران به عنوان یکی از قدیمیترین مراکز تمدن جهانی، محل نمای ادیان قدیمی همچون زردشتیگری، محل انشاء و صدور اولین منشور حقوق بشر، یکی از اصلی ترین زادگاهها و کامل ترین خطوط باستانی و بالاخره زادگاه فرهنگ چند هزار ساله، همواره مورد توجه اندیشمندان و محققین و تاریخ نگاران بوده است. غنای فرهنگی در تمدن ایران باستان، دوران اسلام و بعد از آن همواره وجود داشته و بعد از ورود اسلام به ایران فرهنگ ایرانی اسلامی جایگاه خاصی پیدا کرد. در بین عوامل تشکیل دهنده فرهنگ در ایران ، زبان و ادبیات فارسی جایگاه خاصی داشته و نقش تعیین کننده در حفظ میراث تمدن ایرانی و اسلامی ایفا نمود. به طوری که در اصل ۱۵ قانون اساسی آمده است «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانههای گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است». تلاش‌ها برای اجرایی‌شدن اصل ۱۵ قانون اساسی در حالی است که اکثریت اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی با مخالفت در موضوع آموزش به زبان مادری به وسیله آموزش و پرورش در استان‌ها که اخیرا از سوی دولت اعلام شده است این مساله را تهدیدی جدی برای زبان فارسی و یک توطئه برای کمرنگ‌کردن این زبان عنوان کردند.
علامه بر این گنجینه فرهنگی و تمدنی ایران را در آثار اندیشمندان فرهنگی و ادبی ایران همچون سعدی، حافظ، فردوسی، مولوی ، خیام و دیگران که همه شان با فرهنگ ایرانی و دین اسلام هم آشنائی کامل داشته اند می توان مشاهده نمود. همه این بزرگان که در دایره ادبیات کلاسیک می گنجند تلاششان بر این بود که فرهنگ ایران باستان را در کنار فرهنگ اسلامی به مخاطبین نسلهای بعدی منتقل بکنند و همین امر موجب غنای بیشتر فرهنگ و تمدن ایرانی شده است. زبان فارسی در طول حیات باشکوه خویش، نمایانگر فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی بوده و همواره این فرهنگ عظیم را به جهانیان انتقال داده است. این زبان در طول قرون و اعصار، نه خود را بر دیگران تحمیل نموده و نه در مقابل هجوم بیگانگان، کوتاه آمده و میدان را به رقیب واگذار کرده است و این نشان از عظمت و فراخی و شکوه این زبان دارد. با توجه به اهمیت و جایگاه زبان فارسی در فرهنگ ایران و توجه قانون اساسی به اهمیت این زبان، در این مقاله سعی برآن شده است که جایگاه زبان فارسی در تاریخ و فرهنگ ایران مورد بررسی قرار گیرد.
واژگان کلیدی: زبان فارسی، فرهنگ، اصل ۱۵ قانون اساسی.
