موسسه تاریخ و فرهنگ دیارکهن
زنده‌‌نام ثق‍ه‌الاسلام در روزهای پرآشوب تبریز اگرچه مدتی با کناره‌گیری سعی می‌کرد از محافل و مجالس کناره‌گیری کند اما در همه حال با صلح‌جویی و کمک فکری آزادی‌خواهان را مدد می‌رساند. وی با وضعیت بحرانی آذربایجان از انزوا بیرون می‌آید و پرچم مشروطه‌خواهی را همچنان بر دوش می‌کشد و برای رسیدن به اتحاد داخلی و به صلح طی نامه‌ای که به آیت‌اللـه آخوند خراسانی می‌نویسد از وی کسب تکلیف می‌کند.
البته متن این نامه مهم متأسفانه هنوز در جایی منعکس نشده است اما از پاسخ آیت‌اللـه آخوند خراسانی می‌توان به مضمون نامه ثق‍ه‌الاسلام و موقعیت وی در نزد مراجع نجف پی برد. (ص ۲۳۶) از آنجا که پاسخ این نامه نشان می‌دهد که شهید ثق‍ه‌الاسلام همواره پشتوانه مطمئن انقلاب مشروطه بود و پیوسته با مراجع انقلابی نجف ارتباط داشت و در میان جزر و مدّهای انقلاب مشروطه تا لحظه آخر شاهین ترازوی عقیدتی و مجاهدتی خود را در خط مستقیم نگاه داشت، متن این نامه را به عنوان شاهد ذکر می‌کنیم…
بسم‌اللـه‌‌الرحمن‌الرحیم
معروض می‌دارد، انشاء‌اللـه تعالی همواره در کَنَف حفظ و حراست و تأییدات خاصه الهیه عزّ اسمه محفوظ و مؤید خواهید بود. رقیمه شریفه عزّ وصول بخشید مساعی جمیله و حسن مراقبت و مواظبت مستطاب عالی در احقاق حقوق و تنبه ملت به وظایف ملیه خود و عدم تخطی از آنچه اساس تمدن و سیاست و حفظ حقوق مشترکه مقتضی است موجب کمال تشکر و امتنان و فعلاً اهم اسم وظایف و تکالیفی که برای حفظ بیضه اسلام زیاد، از حد باید رعایت شود سه امر است: اول مواظبت و مراقبت کامله در این که هیچ بهانه و دستاویزی برای مداخله اجانب بعون‌اللـه تعالی و یمن تأیید هم به هم نرسد.
دوم: حفظ اتحاد کلمه ملت و رؤسای ملت و عدم تمکین مفسدین و صاحبان اغراض که به صورت با ملت مساعدت و در معنی بالقاء فتنه و تفرق کلمه مأمورند در این نیل مقاصد فاسده خود انشاء‌اللـه.
سوم: حفظ امنیت کامله و عدم تعرض به احدی؛ هیچ اسم و رسم به طوری که کمال تمدن ملت بر قاطبه ملل معلوم و مصدق باشد و انشاء‌اللـه تعالی مراقبت کامله در تمام این مقاصد به حسن مراقبت جناب مستطاب عالی و انجمن محترم ایالتی شیداللـه تعالی ارکانه مأمول است و اداء تکالیف رسمیه در جلوگیری از قرض و سایر معهدات می‌شود هم در عهده کفایت انجمن محترم و سایر عقلای مملکت خواهد بود و انشاء‌اللـه تعالی ایالت جلیله و جنابان اجل اکرم سالار و سردار ملت دام مجدهما و تمام غیرتمندان ملت و مملکت در رعایت مراتب معروضه، خصوصاً حفظ کلمه اتحاد و اتفاق فوق‌المعمول اقدامات مجدانه مبذول و به مزید تأیید مخصوص خواهند بود. انشاء‌اللـه والسلام علیکم و رحمت‌اللـه برکاته والاحقر الجانی محمدکاظم خراسانی. (زندگی‌نامه ثقـهالاسلام، ص ۴۱۴)
