سرتاسر آذربايجان در آشوب و فتنه مي‌سوخت و هنوز با وجود رادمردان بزرگي چون ثقـ‍ة‌الاسلام، آرامش و امنيت در سايه استقرار مشروطه به وجود نيامده بود كه بهانه ديگري براي تفرقه و نفاق پديد آمد و آن تأسيس انجمن اسلاميه بود. كسروي در تاريخ مشروطه مي‌نويسد: «… از روزي كه حاجي‌ميرزا حسن مجتهد و ديگران با مشروطه دشمني نمودند انبوهي …

از سومين روز محرم سال 1330 ق، با مقاومت سلحشورانه مردان غيور آذربايجان و دست‌پروردگان ستارخان و باقرخان در برابر اشغالگران روس جنگ به نفع مردم تبريز ادامه يافت. روس‌ها كه در تنگنا افتاده و شكست خود را حتمي مي‌دانستند، بار ديگر با نيرنگي تازه براي جلوگيري از كشتار سربازان روس به همراه پيام‌ كنسول‌هاي ساير كشورها، سخن از صلح …

مداخلات ناستوده و پي‌درپي سپاهيان روس در آذربايجان،‌ دوباره امنيت و آسايش چندروزه را كه بعد از رسيدن آذوقه به ارمغان رسيده بود از بين برد. در اين شرايط مه‌آلود، اين تعرض مستبدانه نه‌تنها مردم آذربايجان بلكه مردم ساير نقاط كشور را نيز به خشم آورد و در تهران شب‌نامه‌هايي عليه دولت روس پخش شد. (تاريخ بيداري ايرانيان، ج 2، …